Oι έφηβοι και τα παιδιά είναι δύο διαφορετικές ομάδες, στις οποίες απαιτείται ξεχωριστή αντιμετώπιση. Η “ανάγκη” των έφηβων να… απομακρύνονται από τους γονείς, να αντιδρούν στους περιορισμούς ή και να έχουν τον έλεγχο των προσωπικών αποφάσεων, είναι στοιχεία που εντοπίζονται συχνά και θα πρέπει να γνωρίζουμε πώς θα τα αντιμετωπίσουμε. Από την άλλη, τα παιδιά παρουσιάζουν επιθυμία για να τραβήξουν την προσοχή, ενώ παράλληλα μένουν και προσκολλημένα στους γονείς.

Παιδιά και έφηβοι. Συνύπαρξη στο σπίτι την εποχή του lockdown

Σε σύγκριση με τους εφήβους, τα μικρότερα παιδιά απαιτούν περισσότερη προσοχή από τους γονείς τους. Χρειάζονται τη φυσική παρουσία των γονιών τους και πρέπει να συμμετέχουν σε περισσότερες δραστηριότητες που σχετίζονται με το παιχνίδι. Οι γονείς πρέπει να αφιερώσουν χρόνο για να παρέχουν στο παιδί αδιαίρετη, θετική προσοχή και καθησύχαση. Με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης των παιδιών για τον COVID-19, είναι σημαντικό για τους γονείς να επικοινωνούν με τα μικρά παιδιά ,όσα είναι σε κατάλληλη ηλικία, χρησιμοποιώντας απλές ορολογίες για τον ιό COVID-19. Τα παιδιά πρέπει να λαμβάνουν πληροφορίες βάσει γεγονότων με τη βοήθεια παρουσιάσεων και βίντεο που παρέχονται από εξουσιοδοτημένους διεθνείς οργανισμούς, όπως η ΠΟΥ και η UNICEF ή κυβερνητικοί πόροι που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για παιδιά.

Για την ανακούφιση του άγχους των παιδιών σχετικά με την τρέχουσα αβέβαιη κατάσταση, η έκθεση των παιδιών σε ειδήσεις θα πρέπει να είναι περιορισμένη και να γίνεται μόνο μέσω ουδέτερων καναλιών ειδήσεων. Οι ειδήσεις με περιεχόμενο καταστροφολογίας πρέπει να αποφεύγονται με κάθε τρόπο. Πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ,έτσι ώστε να ακολουθείται μια συνεπής ρουτίνα από το παιδί, με αρκετές ευκαιρίες να παίζει, να διαβάζει, να ξεκουράζεται και να κάνει κάποια σωματική δραστηριότητα. Η οικογένεια μπορεί να παίζει επιτραπέζια παιχνίδια και να συμμετέχει σε αθλητικές δραστηριότητες εσωτερικού χώρου με σκοπό να αποφύγει να ασχολείται το παιδί πολλές ώρες με βιντεοπαιχνίδια. Επίσης, οι γονείς πρέπει να διασφαλίζουν ότι η ώρα ύπνου ενός παιδιού είναι συνεπής.

Όσον αφορά τους εφήβους, οι γονείς είναι το καλύτερο πρότυπο για τα παιδιά και το σπίτι είναι πρακτικά το καλύτερο μέρος για να μάθουν τις «δεξιότητες ζωής». Ως εκ τούτου, αυτή είναι η καλύτερη στιγμή για τους γονείς να γίνουν πρότυπα, δηλαδή να δείξουν έμπρακτα στα παιδιά πως να αντιμετωπίσουν το άγχος, πως να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα τους και πως να λύσουν τα προβλήματα τους. Λόγω των αλλαγών στην σχολική καθημερινότητα χειριστείτε τις απογοητεύσεις και τις αβεβαιότητες πιο θετικά. Για κάθε απογοήτευση και αβεβαιότητα, πρέπει να υπάρχει μια εναλλακτική λύση. Επιπλέον, για να καλλιεργηθεί μια αίσθηση ελέγχου στους εφήβους, όποτε είναι δυνατόν, οι γονείς μπορούν να συμπεριλάβουν τους εφήβους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με αυτούς.

Οι έφηβοι αναμένεται να έχουν καλύτερη γνώση για τον ιό COVID -19 σε σύγκριση με τα μικρά παιδιά. Επομένως, η επικοινωνία πρέπει να είναι πιο ανοιχτή και μη κατευθυντική. Αυτή είναι μια ευκαιρία για τα μεγαλύτερα παιδιά να διδαχθούν την υπευθυνότητα, την ανάληψη ευθυνών, τη συμμετοχή και τη συνεργασία. Παίρνοντας μερικές ευθύνες στο σπίτι σε καθημερινή βάση, για παράδειγμα την φροντίδα των προσωπικών τους πραγμάτων. Μπορούν να μάθουν μερικές δεξιότητες, όπως το μαγείρεμα, τη διαχείριση χρημάτων, την οργάνωση του δωματίου τους, τη συμβολή στη διαχείριση μικροδουλειών όπως το πλυντήριο, το καθάρισμα. Η περιήγηση στο διαδίκτυο που σχετίζεται με τον ιό COVID-19 θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς οδηγεί σε άγχος. Ομοίως, η υπερβολική και ανεύθυνη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή του διαδικτυακού παιχνιδιού θα πρέπει να προειδοποιείται. Συνιστάται η διαπραγμάτευση με τους εφήβους για τον περιορισμό του χρόνου τους και των δραστηριοτήτων που βασίζονται στο διαδίκτυο. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ασχολούνται με εξωτερικές δραστηριότητες και παιχνίδια. Σε τέτοιες συνθήκες, η ανάληψη δημιουργικών ασχολιών, όπως η τέχνη, η μουσική, ο χορός και άλλα μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της ψυχικής υγείας και της ευημερίας για όλους.

Τέλος, είναι ζωτικής σημασίας να εκτιμήσουμε το σύστημα υποστήριξης των εφήβων μεταξύ τους. Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τους εφήβους να διατηρούν επαφή με τους συνομηλίκους τους και να επικοινωνούν μαζί τους σχετικά με τα συναισθήματά τους και τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε έναν κατάλληλο τρόπο επίλυσης προβλημάτων. Συνιστάται στους γονείς να φροντίζουν και τις δικές τους ανάγκες ψυχικής υγείας και να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν και το δικό τους άγχος.

Eχει επιπτώσεις στην ψυχολογία των παιδιών ο εγκλεισμός;

Η πανδημία και το lockdown του COVID-19 προκάλεσαν μια αίσθηση φόβου και άγχους σε όλο τον κόσμο. Αυτό το φαινόμενο έχει οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία για τα παιδιά και τους εφήβους. Σε μικρά παιδιά και εφήβους, η πανδημία και ο αποκλεισμός έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη σε σύγκριση με αυτήν των ενηλίκων. Τα μικρότερα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα προσκόλλησης και φόβο ότι τα μέλη της οικογένειας μολύνθηκαν. Ενώ, τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν αδιαφορία και μοναξιά. Ο εγκλεισμός στο σπίτι των παιδιών και των εφήβων σχετίζεται με την αβεβαιότητα και το άγχος που οφείλεται στην διατάραξη της εκπαίδευσης τους , των σωματικών δραστηριοτήτων τους και των ευκαιριών κοινωνικοποίησης τους.

Η απουσία δομημένου σχολείου για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί σε διαταραχές στην ρουτίνα, στην πλήξη και στην έλλειψη καινοτόμων ιδεών για συμμετοχή σε διάφορες ακαδημαϊκές και εξωσχολικές δραστηριότητες. Αυτά τα παιδιά έχουν γίνει πιο προσκολλητικά, αναζητούν την προσοχή και εξαρτώνται περισσότερο από τους γονείς τους λόγω της μακροχρόνιας αλλαγής στη ρουτίνα τους.

Πιθανολογείται ότι τα παιδιά ενδέχεται να αντισταθούν στο σχολείο μετά την ολοκλήρωση της καραντίνας και ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες να δημιουργήσουν σχέση με τους δασκάλους τους μετά το άνοιγμα των σχολείων. Κατά συνέπεια, ο περιορισμός της κίνησης που τους επιβάλλεται μπορεί να έχει μακροχρόνια αρνητική επίδραση στη συνολική ψυχολογική τους ευημερία.

Τα social media την εποχή του lockdown χρησιμοποιούνται σε αρκετές περιπτώσεις περισσότερο και από πριν. Είναι διέξοδος ή είναι μεγαλύτερος εγκλωβισμός;

Βιώνοντας για δεύτερη φορά ένα lockdown, πολλοί αναρωτιούνται πως μπορούμε να επιτύχουμε μια υγιή ισορροπία στον χρόνο που καταναλώνουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι κοινωνικές συναναστροφές έχουν περιοριστεί στην τεχνολογία, λόγω της απομόνωσης και αυτό είναι κάτι που προκαλεί διαταραχή της ισορροπίας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας βοηθούν να αλληλεπιδράσουμε με τους άλλους όταν δεν μπορούμε καν να βρεθούμε στο ίδιο δωμάτιο.

Επίσης, αποτελούν ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να εμπνευστούμε, να μάθουμε νέες δεξιότητες και να ενημερωθούμε για τα τεκταινόμενα. Ωστόσο, πολλές φορές όσα προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι ρεαλιστικά και μας δημιουργούν συναισθήματα κατωτερότητας. Μπορείτε, λοιπόν, να περιορίσετε τον χρόνο που ξοδεύετε καθημερινά στις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης, ορίζοντας υπενθυμίσεις και χρονοδιακόπτη, όταν έχετε ξοδέψει περισσότερο από τον επιθυμητό χρόνο περιήγησης. Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις για εφαρμογές που δεν θέλετε να σας αποσπούν την προσοχή και ακολουθήστε λογαριασμούς ή κανάλια που προωθούν τη θετικότητα και την παραγωγικότητα.

Τέλος, αυτό που θεωρώ πιο χρήσιμο και αποτελεσματικό είναι να μην χρησιμοποιείτε το κινητό μισή ή μία ώρα πριν πέσετε για ύπνο και να μην κοιτάτε το τηλέφωνό σας μόλις ξυπνήσετε, κάντε κάτι για τον εαυτό σας πρώτα, όπως να τεντωθείτε ή κάντε διατάσεις, διαβάστε ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό ή ακούστε την αγαπημένη σας μουσική.

Οι σχέσεις των ζευγαριών δοκιμάζονται αυτήν την περίοδο; Πώς μπορεί ο καθένας να έχει και τον χώρο του, εν μέσω καραντίνας; Τι πρέπει να αποφύγουμε;

Εάν είστε σε μια σχέση, το lockdown σίγουρα έφερε τις προκλήσεις του. Είτε ξοδεύετε περισσότερο χρόνο με τον σύντροφό σας από ποτέ ή, εάν δεν συγκατοικείτε, η σχέση σας μπορεί ξαφνικά να έχει γίνει από απόσταση. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο να μην επηρεαστούν οι διαπροσωπικές σχέσεις από αυτή την περίοδο του εγκλεισμού.  Η καθημερινότητα ενός ζευγαριού άλλαξε ριζικά. Επικρατεί μια πρωτόγνωρη συνθήκη.

Στην περίπτωση που συγκατοικείτε , δεν έχει σημασία αν έχετε ζήσει μαζί για καιρό ή μόλις μετακομίσατε πριν από τον εγκλεισμό, είναι πιθανό να είναι δύσκολο διότι θα περάσετε πολύ περισσότερο χρόνο με τον σύντροφό σας! Το να μην μπορείτε να πηγαίνετε και να βλέπετε τους φίλους σας τόσο συχνά είτε να κάνετε τα συνηθισμένα σας χόμπι θα σημαίνει ότι θα βλέπετε ο ένας τον άλλον για πολύ περισσότερο χρόνο απ’ ό, τι έχετε συνηθίσει. Προσπαθήστε να διατηρήσετε κάποια πράγματα κανονικά. Θα μπορούσε να είναι χρήσιμο να δοκιμάσετε να αντιμετωπίσετε την ημέρα σαν εργάσιμη και να μην βλέπετε ο ένας τον άλλον μέχρι να ολοκληρώσετε την δουλειά σας.

Στην περίπτωση που αναγκάζεστε να κρατήσετε απόσταση, είναι στο χέρι σας να τον μετατρέψετε ως μια περίοδο προσωπικής ανασκόπησης, ανάληψης ευθυνών, ανασυγκρότηση της σχέσης. Αληθινό δέσιμο ανάμεσα σε δυο ανθρώπους μπορεί να υπάρχει και να καλλιεργείται ακόμα και από απόσταση ή να απουσιάζει απολύτως σε ανθρώπους που διαβιούν κάτω από την ίδια στέγη. Δεν είναι η παρουσία ή η μη παρουσία σωματικής επαφής που θα κάνει τη διαφορά για το διάστημα που διαρκεί η καραντίνα, αλλά η διάθεση των μελών του ζεύγους για ουσιαστική και πολυεπίπεδη, επαφή που θα καθορίσει αν μια σχέση θα έχει διάρκεια.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνετε δημιουργικοί. Συνήθως θα κάνατε παρέα με φίλους ή συνεργάτες μετά τη δουλειά; Γιατί να μην προγραμματίσετε μια βιντεοκλήση με κάποιους από αυτούς μετά ή να οργανώσετε μια συνάντηση με αποστάσεις ασφαλείας στο πάρκο; Θα πηγαίνατε συνήθως στο γυμναστήριο μετά τη δουλειά; Χρησιμοποιήστε αυτόν τον χρόνο για να κάνετε ένα διαδικτυακό μάθημα άσκησης ή να ξεκινήσετε μαζί για κάποια υπαίθρια άσκηση: ένα τρέξιμο ή μια βόλτα σας κρατά σε φόρμα και σας βοηθά να ακολουθήσετε το συνηθισμένο πρόγραμμά σας. Διατηρήστε την ρομαντική σας πλευρά οργανώνοντας ένα ραντεβού. Θα μπορούσατε να παρακολουθήσετε την αγαπημένη σας ταινία με λίγο ποπ κορν. Χρησιμοποιήστε τα πιο φανταχτερά πιάτα που έχετε, ανάψτε ένα κερί και προσποιηθείτε ότι είστε έξω για ένα ωραίο δείπνο σε ένα εστιατόριο.

Υπάρχουν ασχολίες στο σπίτι που μας βοηθάνε να νιώθουμε καλά ψυχολογικά – Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία όλο αυτό το διάστημα της απαγόρευσης κυκλοφορίας;

Η φροντίδα της σωματικής και ψυχικής σας υγείας είναι πραγματικά σημαντική εάν μένετε στο σπίτι λόγω της πανδημίας. Μπορεί να αισθάνεστε ανήσυχοι ή αγχωμένοι για τα οικονομικά σας, την υγεία σας ή εκείνους που βρίσκονται κοντά σας. Ίσως να αισθάνεστε βαρεμάρα, απογοήτευση ή μοναξιά. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι είναι εντάξει να αισθάνεστε έτσι και ότι ο καθένας αντιδρά διαφορετικά. Θυμηθείτε, για τους περισσότερους από εμάς, αυτά τα συναισθήματα θα περάσουν. Η διαμονή στο σπίτι μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά βοηθάτε να προστατέψετε τον εαυτό σας και τους άλλους κάνοντάς το.

Υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε τώρα για να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε την ψυχική σας ευεξία και να αντιμετωπίσετε το πώς μπορεί να αισθάνεστε, εάν μένετε στο σπίτι. Βεβαιωθείτε ότι θα λάβετε περαιτέρω υποστήριξη, εάν πιστεύετε ότι την χρειάζεστε.

Η διατήρηση υγιών σχέσεων με άτομα που εμπιστεύεστε είναι σημαντική για την ψυχική σας ευημερία. Σκεφτείτε τρόπους να μείνετε σε επαφή με φίλους και συγγενείς, όπως μέσω τηλεφώνου, μηνυμάτων, βιντεοκλήσεων ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η σωματική μας υγεία έχει μεγάλο αντίκτυπο στο πώς αισθανόμαστε. Σε τέτοιες στιγμές, μπορεί να είναι εύκολο να ακολουθήσετε ανθυγιεινά πρότυπα συμπεριφοράς ,που καταλήγουν να σας κάνουν να αισθάνεστε χειρότερα. Προσπαθήστε να τρώτε υγιεινά, ισορροπημένα γεύματα, να πίνετε αρκετό νερό και να ασκείστε τακτικά. Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Εάν μένετε στο σπίτι, μπορείτε να δοκιμάσετε να ασκηθείτε σε εσωτερικούς χώρους, καθώς υπάρχουν πολλές δωρεάν διαδικτυακές προπονήσεις, πολλές εκ των οποίων είναι πολύ μικρές σε διάρκεια.

Η ανησυχία για το ξέσπασμα της πανδημίας και για την υγεία σας είναι φυσιολογική. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν έντονο άγχος που μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή τους ζωή. Προσπαθήστε να εστιάσετε στα πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε, όπως πώς ενεργείτε, σε ποιον μιλάτε και από πού λαμβάνετε πληροφορίες. Είναι καλό να αναγνωρίζετε ότι ορισμένα πράγματα είναι εκτός του ελέγχου σας. Προσπαθήστε να περιορίσετε το χρόνο που αφιερώνετε παρακολουθώντας, διαβάζοντας ή ακούγοντας την δημοσιογραφική κάλυψη της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θα μπορούσατε να ορίσετε μια συγκεκριμένη ώρα για να διαβάζετε ενημερώσεις και να χρησιμοποιείτε αυστηρά αξιόπιστες πηγές.

Εάν αισθανόμαστε αγχωμένοι, ανήσυχοι ή μοναχικοί ενδέχεται να σταματήσουμε να κάνουμε πράγματα που συνήθως απολαμβάνουμε. Προσπαθήστε να επικεντρωθείτε στο αγαπημένο σας χόμπι ,εάν είναι κάτι που μπορείτε ακόμα να κάνετε στο σπίτι. Ή ξεκινήστε ένα νέο χόμπι: διαβάστε, γράψτε, κάντε σταυρόλεξα ή παζλ, μαγειρέψτε ή δοκιμάστε να ζωγραφίσετε. Ό, τι κι αν είναι, βρείτε κάτι που σας ταιριάζει. Εάν δεν μπορείτε να σκεφτείτε κάτι που σας αρέσει, δοκιμάστε να μάθετε κάτι νέο στο σπίτι. Υπάρχουν πολλά δωρεάν μαθήματα στο διαδίκτυο.

Μπορείτε ακόμα να παραμείνετε κοινωνικοί στο σπίτι μέσω διαδικτυακών κλαμπ βιβλίων και μουσικών συναυλιών, και είναι μόνο μερικά από τα πράγματα που πρέπει να δοκιμάσετε.

Αυτά μπορεί να βοηθήσουν και να βελτιώσουν την ευημερία μας. Οι τεχνικές χαλάρωσης μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση συναισθημάτων άγχους. Τέλος, ο καλός ύπνος έχει μεγάλη διαφορά στο πώς αισθανόμαστε, οπότε είναι σημαντικό να κοιμόμαστε αρκετά. Προσπαθήστε να διατηρήσετε τον κανονικό τρόπο ύπνου σας και ακολουθήστε μια καλή ρουτίνα ύπνου.

Μυρτώ Αλατζάκη
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια